ZAŚWIADCZENIE O NIEKARALNOŚCI DO ADOPCJI

Adpocja

Adopcja, pochodząca od łacińskiego słowa "adoptio", oznacza przyjęcie lub usynowienie dziecka przez osoby, które nie są jego biologicznymi rodzicami. Ten akt nie tylko ma znaczenie psychologiczne, ale również prawne. Powoduje on powstanie specjalnej relacji prawnej między dzieckiem a jego nowymi rodzicami, równoważnej tym opartym na więziach krwi i pochodzenia. Zarówno dziecko, jak i rodzice, mają wobec siebie takie same prawa i obowiązki, jakie istnieją między biologicznym potomstwem a jego rodzicami. Proces adopcji jest uregulowany przez przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz Ustawę z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Od 1 lutego 2023 r. weszły w życie znowelizowane przepisy regulujące procedury adopcyjne, które zostały zapowiedziane przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej jako mające na celu uproszczenie procesu przysposobienia dziecka. Czy te zmiany doprowadzą do większej liczby małoletnich z uregulowaną sytuacją prawną, którzy znajdą bezpieczny dom?

W przestrzeni publicznej panuje przekonanie, że adopcja to trudny, czasochłonny proces, który może trwać latami. Często osoby zgłaszające się do Wojewódzkiego Ośrodka Adopcyjnego zadają podczas pierwszej rozmowy pytanie: "Dlaczego konieczne jest tak długie oczekiwanie na upragnione dziecko adopcyjne, skoro tak wiele małoletnich przebywa w domach dziecka?".

Ustawa z dnia 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r., poz. 2140) wprowadza wiele istotnych zmian dla pracy ośrodków adopcyjnych oraz dla przyszłych rodziców adopcyjnych, w tym:
- Ustala cztero miesięczny okres jako ramę czasową na przeprowadzenie diagnozy kandydatów na rodziców adopcyjnych i umożliwienie im rozpoczęcia szkolenia, licząc od daty złożenia wniosku o wydanie oceny wstępnej wraz z kompletem dokumentów w tym zaświadczenie o niekaralności do adopcji.
- Nakłada obowiązek wydawania wstępnej oceny o kandydatach do przysposobienia i opinii kwalifikacyjnej w formie pisemnej, zawierającej szczegółowe uzasadnienie przyczyn negatywnej oceny czy opinii oraz wskazanie obszarów wymagających poprawy.
- Nakłada na ośrodek adopcyjny obowiązek świadczenia pracy w godzinach popołudniowych, co najmniej raz w tygodniu lub w co najmniej jedną sobotę w miesiącu.
- Wprowadza system teleinformatyczny "ADOPCJA" jako narzędzie do poszukiwania rodzin dla dzieci z uregulowaną sytuacją prawną.
- Ustala obowiązkową analizę sytuacji dzieci oczekujących na wskazanie rodziny adopcyjnej co 3 lub 6 miesięcy, w zależności od wieku dziecka.
- Rozszerza uprawnienia dla rodziców adopcyjnych do urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego do ukończenia przez dziecko 14 roku życia, zamiast dotychczasowego limitu do 7 roku życia lub 10 roku życia w przypadku dziecka z odroczonym obowiązkiem szkolnym. Osoby zainteresowane adopcją najpierw przedstawiają dokumenty dotyczące swojego stanu zdrowia, sytuacji zawodowo-finansowej oraz ewentualnych przeszłości karalnej. Następnie rozpoczyna się współpraca z pracownikami ośrodka w ramach procesu diagnostycznego. W jego trakcie przeprowadzany jest wywiad adopcyjny w miejscu zamieszkania, kandydaci przechodzą testy psychologiczne i biorą udział w rozmowach biograficznych.

Poza aspektami formalnymi, bardzo ważne jest zbadanie jakości relacji małżeńskiej, wpływu życiowych doświadczeń na umiejętność rozwiązywania problemów oraz gotowość mentalną i motywację do adopcji. Na podstawie zebranego materiału diagnostycznego ośrodek dokonuje wstępnej oceny kandydatów, która decyduje o możliwości przystąpienia do szkolenia.

Jeśli osoba ubiegająca się o adopcję otrzyma pozytywną ocenę, rozpoczyna szkolenie grupowe, które opiera się na programie „Bliżej Dziecka” i obejmuje 10 sesji po 4 godziny. Podczas tych spotkań omawiana jest specyfika potrzeb dziecka adopcyjnego. Po ukończeniu szkolenia komisja ds. adopcji, składająca się z pracowników ośrodka, podejmuje ostateczną decyzję dotyczącą kwalifikacji kandydatów do adopcji. Jeśli decyzja jest pozytywna, rozpoczyna się etap oczekiwania na wskazanie dziecka. W tym czasie kandydaci określają swoje preferencje dotyczące wieku, ilości dzieci, płci, stanu zdrowotnego i rozwojowego oraz ewentualnych problemów zdrowotnych rodziców biologicznych.

Kiedy ośrodek wskazuje kandydatów do konkretnej adopcji, przyszli rodzice zapoznają się z dokumentacją dziecka. Jeśli zaakceptują te informacje, organizowane jest pierwsze spotkanie osobiste obu stron.

Kandydaci mają prawo do odrzucenia proponowanej adopcji i oczekiwania na inną propozycję. Jeśli jednak zdecydują się na przysposobienie proponowanego dziecka, kontynuowane są spotkania. Gdy dziecko poczuje się komfortowo w relacji z kandydatami, składany jest wniosek o adopcję oraz wydanie tymczasowych zarządzeń, które umożliwiają wspólne zamieszkanie pod nadzorem instytucji. Po kilku miesiącach okresu osobistej styczności sąd podejmuje ostateczną decyzję w sprawie adopcji dziecka.